CA 19 – 9 to białko, które wykorzystywane jest w procesie diagnozowania procesu nowotworowego. Wykorzystuje się je jako marker nowotworowy, a metoda badania oparta na nim pozwala na rozpoznanie chorób nowotworowych układu pokarmowego. Markery nowotworowe to swoiste substancje, które wytwarzane są przez komórki nowotworowe, ale nie tylko. Mogą być również odpowiedzią zdrowych komórek na rozwijający się proces nowotworowy. Antygen oznaczony symbolem CA 19 – 9 uznawany jest za marker raka trzustki. Jego wysoki poziom występuje również przy nowotworach złośliwych jelita grubego i pęcherzyka żółciowego. Nie sprawdza się jako wskazanie na wczesne stadia choroby, z jego pomocą można jednak monitorować postępy w leczeniu.
Czym są markery nowotworowe?
W przebiegu choroby nowotworowej dochodzi do niekontrolowanego i patologicznego namnażania i rozrostu komórek organizmu. Komórki te są specyficzne i odmienne od tych zdrowych. Markerami nowotworowymi określa się substancje, którymi są najczęściej białka, i które stanowią odpowiedź na pojawienie się w organizmie komórek nowotworowych. Ich obecność we krwi pomaga w procesie diagnostycznym, ze względu na fakt, że odróżniają się one od zdrowych komórek. Również komórki zdrowe mają zdolność wytwarzania antygenów, dlatego ich obecność w organizmie nie zawsze jest oznaką choroby. Potrzebne są dodatkowe badania diagnostyczne.
Czym jest antygen nowotworowy CA 19-9?
Należy zdawać sobie sprawę z tego, że białko CA 19-9 wykryć można również u osób zdrowych. Wynika to z faktu, że znajduje się ono w błonach komórkowych zdrowych komórek. Wytwarzają go między innymi komórki w przewodzie pokarmowym, dojrzałe gruczoły ślinowe, trzustka i oskrzela. Jeżeli wyniki badań wykażą stężenie powyżej zera, ale jednocześnie nieprzekraczające 37 U/ml to nie należy jeszcze popadać w panikę. Co ciekawe w kilku procent populacji gen ten nie występuje w ogóle, gdyż jednostki te nie posiadają zdolności do jego wytwarzania. Niepokojący jest dopiero jego wysoki poziom, gdyż w większej ilości produkowany jest jedynie przez patologiczne komórki nowotworowe. Oznaczenie to ma więc zastosowanie w diagnozowaniu niektórych chorób nowotworowych takich jak nowotwór złośliwy trzustki, jelita grubego oraz żołądka.
Kiedy zalecane jest badanie CA 19-9?
Badanie jest zazwyczaj wykonywane u osób, u których występują inne objawy mogące świadczyć o rozwijającym się w organizmie nowotworze. Lekarz kieruje pacjenta na szczegółową diagnostykę, gdy zauważy u niego niepokojące symptomy. Badanie to sprawdza się w diagnostyce różnicującej nieprawidłowości w działaniu trzustki. Możemy więc na podstawie tego markera dowiedzieć się, czy zmiany w obrębie tego organu mają charakter nowotworowy, czy też może są wypadkową przebiegu zapalenia trzustki. Badanie wykonuje się również, gdy podejrzewa się u pacjenta nowotwór dróg żółciowych. Co więcej, badanie jest też szczególnie wartościowe ze względu na możliwość monitorowania przy jego pomocy postępów w leczeniu. Dzięki temu zyskujemy obraz skuteczności wdrożonej terapii. Odnosi się to do nowotworów złośliwych żołądka, jelita grubego, trzustki i płuc.
Czemu służy oznaczenie we krwi poziomu antygenu Ca 19-9?
Dzięki oznaczeniu markera możemy zróżnicować chorobę nowotworową przewodu pokarmowego od stanów zapalnych występujących w tym obszarze. Poziom antygenu będzie wyższy w przebiegu nowotworu. Dzięki oznaczeniu Ca 19-9, możemy również ocenić stan pacjentów po przebytym zabiegu usunięcia raka trzustki oraz monitorować skuteczność chemioterapii. Co więcej, badanie to ma również na celu kontrolę pacjenta po przebytej chorobie. Dzięki temu możliwe jest wczesne wykrycie nawrotu albo przerzutów.
Jak przygotować się do badania CA 19-9?
Materiał do badania pobierany jest z żyły pacjenta. W kwestii przygotowań do badania obowiązują ogólne wskazówki stosowane w przypadku standardowego pobierania krwi. Krew powinna być pobierana na czczo. Pacjent przed badaniem swój ostatni posiłek może zjeść na 8 do 12 godzin przed pobraniem krwi. Na dobę przed badaniem należy powstrzymać się od spożywania posiłków zbyt obfitych, tłustych i ciężkostrawnych. Nie należy również sięgać po alkohol. Tuż przed badaniem pacjent może wypić niewielką ilość wody bez żadnych dodatków np. w postaci soku. Również sama pora pobierania krwi może mieć znaczenie dla prawidłowości i wiarygodności wyników. Dlatego też najlepiej jest przeprowadzać je w godzinach porannych. Jeżeli dany pacjent na stałe przyjmuje leki, najlepiej jest pobrać krew przed ich spożyciem. Oprócz tego warto przed badaniem odpocząć 10 minut, by przystąpić do niego na spokojnie.
Jakie są normy antygenu nowotworowego CA 19-9?
Niewielkie stężenie antygenu CA 19-9 może występować u osób zdrowych. Nie przekracza zazwyczaj w takim wypadku granicy 37 U/ml. U niektórych antygen ten nie występuje w ogóle, gdyż nie każdy organizm go wytwarza. Znaczne odchylenia od normy powinny być znakiem, że w organizmie zachodzą procesy mogące świadczyć o rozwoju choroby nowotworowej. Wówczas wynik należy koniecznie skonsultować z lekarzem i rozszerzyć diagnostykę.
O czym świadczy podwyższony poziom CA 19-9?
Podwyższony poziom stężenia antygenu CA 19-9 może świadczyć o rozwoju choroby nowotworowej. W przebiegu nowotworów wysokość tych wartości może sięgać 1000 U/ml. W niektórych wypadkach wynik ten osiąga poziom kilkudziesięciu tysięcy jednostek. CA 19-9 jest markerem specyficznym dla nowotworu złośliwego trzustki. Podwyższenie wartości stężenia antygenu CA 19-9 obserwuje się również w przebiegu raka pęcherzyka żółciowego, jelita grubego oraz nowotworu wątroby. Co ważne, podwyższony poziom występuję również w przebiegu schorzeń nienowotworowych takich jak stany zapalne przewodu pokarmowego. Wynik może wówczas mieścić się w granicach od 100 do 500 U/ml. Ważną kwestią jest to, że nie w każdym przypadku wystąpienia nowotworu da on wynik podwyższony. Złośliwy guz nie zawsze produkuje antygeny. Z tego względu niezwykle ważna jest rozszerzona diagnostyka, która może wykryć chorobę w jej wczesnym stadium.